Ibn Rüsd ve Ibn Rüsdcülük

Hic kuskusuz Renanin din, bilim, felsefe ve diller üzerine yaptigi calismalar kendi zamaninda büyük tartismalara yol acmisti. Renani diger Batili aydinlardan ayiran en temel husus, fikirlerini acik ve net bir bicimde ifade etmesidir. Cünkü hakikat samimiyet olmadan kendini göstermez Insanin tarihindeki kirilmalar nehir yataklarinin yön degistirmesine benzer. Yönün degismesi ise ne nehirden ne de nehirde akan suyun dogasindan bagimsizdir. Söz konusu Ibn Rüsd olunca nehrin dogasi Aristotelestir. Onun hizli, sert ve samimi hakikat arayisinin her dönemde kendine dost bulamamasi bu bakimdan anlasilirdir. Ne Aristoteles Atinada dostca karsilandi ne Ibn Rüsd Kurtubada alkislandi. 1277 yilinda kilise tarafindan kinanan 219 tezin tamamina yakini Aristotelesci-Ibn Rüsdcü felsefeye ait düsüncelerden olusuyordu. Pariste Ibn Rüsdcü felsefenin lideri Brabantli Siger en yakin arkadasi tarafindan bicaklanarak öldürüldü. Renan ise, tipki Aristoteles gibi, Akademiden kovuldu. Kilise Ibn Rüsdün Aristotelesci evren ve insan anlayisina 1513 yilina kadar karsi cikmayi ve onu kinamayi sürdürdü. Bunun asil nedeni ne idi Aristotelesin ve onun büyük Sarihinin varligin kaotik degil kozmetik, yani iyi, güzel ve bilinebilir bir yapida oldugunu söylemesiydi. Ibn Rüsd Anadoludan süzülüp gelen hakikatin isigini karanlik zaman ve mekana Batiya ulastirdi. O, aklin ve inancin epistemik iktidarini ve mesruiyetini hakikat arayisi isiginda anlamaya calisti. Bu anlama cabasi insanlik tarihinin en sert ve önemli kirilmalarindan birini tanimlar. Aristoteles Batili degildi, tipki Ibn Rüsd gibi. Onlar Batiya hakikati aramanin ruhsal coskusunu ve isigini verdiler. Bununla birlikte, Renanin düsünceleri ne ülkemizde ne de Islam dünyasinda yeteri kadar ele alinmamistir. Isbu calisma, bu büyük bosluga bir varlik katmadir. Bu kitap okuyucularina hakikati aramanin uzun, zor ve bir o kadar da soylu öyküsünü armagan etmektedir.